تعریف شغل و هفته مشاغل وبی شغل ها از دین خود مایه می گذارند

هر سال از اول اردیبهشت به مدت یک هفته مدیران مدارس درگیر برنامه های هفته مشاغل می باشند . در هفته مشاغل دانش اموزان با برنامه های مختلف مدرسه آشنایی و اطلاعاتی در خصوص حرفه  و رشته های تحصیلی و شغل های مختلف بدست می اورند. علاوه براین  در سالهای اخیر به دلیل وجود شغل های متنوع وزیاد و حرفه های گوناگون و رشته های  تحصیلی مختلف و همچنین گسترش مدارس فنی و حرفه ای  اهمیت برنامه بیشتر شده است .  هدف اصلی از برگزاری مراسم هفته مشاغل، آشنایی دانش آموزان پایه اول متوسطه با مشاغل و حرفه های مختلف است تا با توجه به علاقه و استعداد خود و نیازهای شغلی جامعه، رشته تحصیلی مناسبی را انتخاب کنند تقربا برنامه تمام مدارس متوسطه با محوریت هدایت تحصیلی، توزیع بروشور و نشریه در رابطه با اهمیت انتخاب رشته در زندگی افراد، نشست های تخصصی پرسش و پاسخ با حضور متخصصان مشاغل مختلف در مدارس، اعزام سخنران به ویژه کارآفرینان به مدارس، برگزاری نمایشگاه از دستاوردهای دانش آموزان هنرستان ها، تشکیل جلسه با مشاوران، اولیا و دانش آموزان و تهیه نماهنگ های آموزشی درباره اهمیت انتخاب رشته از جمله برنامه های آموزش و پرورش در هفته مشاغل است.

مدیران در برگزاری هفته مشاغل سه وظیفه مهم دارند :

1- وظایف قبل از شروع هفته مشاغل که شامل تشکیل ..........

هر سال از اول اردیبهشت به مدت یک هفته مدیران مدارس درگیر برنامه های هفته مشاغل می باشند . در هفته مشاغل دانش اموزان با برنامه های مختلف مدرسه آشنایی و اطلاعاتی در خصوص حرفه  و رشته های تحصیلی و شغل های مختلف بدست می اورند. علاوه براین  در سالهای اخیر به دلیل وجود شغل های متنوع وزیاد و حرفه های گوناگون و رشته های  تحصیلی مختلف و همچنین گسترش مدارس فنی و حرفه ای  اهمیت برنامه بیشتر شده است .  هدف اصلی از برگزاری مراسم هفته مشاغل، آشنایی دانش آموزان پایه اول متوسطه با مشاغل و حرفه های مختلف است تا با توجه به علاقه و استعداد خود و نیازهای شغلی جامعه، رشته تحصیلی مناسبی را انتخاب کنند تقربا برنامه تمام مدارس متوسطه با محوریت هدایت تحصیلی، توزیع بروشور و نشریه در رابطه با اهمیت انتخاب رشته در زندگی افراد، نشست های تخصصی پرسش و پاسخ با حضور متخصصان مشاغل مختلف در مدارس، اعزام سخنران به ویژه کارآفرینان به مدارس، برگزاری نمایشگاه از دستاوردهای دانش آموزان هنرستان ها، تشکیل جلسه با مشاوران، اولیا و دانش آموزان و تهیه نماهنگ های آموزشی درباره اهمیت انتخاب رشته از جمله برنامه های آموزش و پرورش در هفته مشاغل است.

مدیران در برگزاری هفته مشاغل سه وظیفه مهم دارند :

1- وظایف قبل از شروع هفته مشاغل که شامل تشکیل ستاد برگزاری با حضور مشاور و معاون و دیگر همکاران ، شناسایی و هماهنگی و انتخاب مکان ها و کارخانه ها و مراکزی که دانش آموزان  از آن مکان بازدید بعمل می آورند . مذاکره و هماهنگی و انتخاب برخی  متخصصان و شاغلان برای حضور در مدرسه وبیان شرح وظایف و مسئولیتها و میزان در آمد و جایگاه و نحوه ورود به حرفه و شغل و....

2- وظایف مدیران در هفته مشاغل ( اول اردیبهشت تا هفتم ) شامل اجرا ، همکاری ، نظارت ، و تقسیم مسئولیت و...

3- وظایف مدیردر پایان هفته مشاغل شامل تهیه گزارش کامل و تکمیل فرم های بخشنامه و ارسال به اداره آموزش وپرورش

سیصد و شصت آیه در قرآن کریم، مربوط به «کار» و صد و نود آیه راجع به «فعل» وارد شده است.

بر اساس روایت ها، عرصه کار از چنان تقدسى برخوردار است که هم ردیف میدان جهاد معرفى شده است. اساساً «جهاد اقتصادى» بخشى از «جهاد با دشمن» است. کار در بینش اسلامى، کامل ترین خَلَف انسان و مایه عزت مطرح شده است.

دست طمع چو پیش کسان مى کنى دراز

پل بسته اى که بگذرى از آبروى خویش

کار مطلوب از دیدگاه دین آسمانى ما، کارى است که با علم، تعقل، بصیرت، مشورت، دقت و استحکام، آینده نگرى و... انجام پذیرد.

از قبیله کار و کوشش

پیامبران، خود همگى از طایفه کار و کوشش معرفى شده اند: «حضرت موسى علیه السلام شترچرانى مى کرد. «حضرت ابراهیم علیه السلام » گوسفنددارى و بنایى مى کرد. «حضرت ادریس علیه السلام » خیاط بود. «حضرت نوح علیه السلام » نجار بود و «پیامبراعظم صلى الله علیه و آله » پیش از بعثت، شترچرانى کرد و با مال حضرت خدیجه علیهاالسلام به تجارت پرداخت. خاتم پیامبران، شخصاً به کار و به ویژه مشارکت درکارهاى دسته جمعى عنایت و توجه مى فرمود.

همکارى و همگامى آن بزرگوار در ساختن مسجد بزرگ مدینه، مشهور است. آن حضرت در منزل و سفرها با تقسیم کار، خود نیز به فعالیت مى پرداخت.

على علیه السلام که شاگرد ممتاز مکتب پیامبر است، به باغبانى روى آورد و نه تنها با دستمزد خود، گذران مى فرمود، بلکه گرسنگان را سیر [مى کرد] و برهنگان را مى پوشانید و بردگان را مى خرید و در راه خدا آنها را آزاد مى کرد. در «صحیح بخارى» از قول امام جعفر صادق علیه السلام آمده است که: «امیرالمؤمنین على علیه السلام ، هزار بنده از دستمزد خود خرید و در راه خدا آزاد کرد». امام پنجم، شخصاً کار مى کرد و کار را عبادت در راه خدا مى دانست. امام ششم مى فرمود: من در بعضى از املاک خود به قدرى کار مى کنم تا عرق کنم ـ و حال آنکه هستند کسانى که آن کار را انجام دهند - تا خداوند بداند که من طالب روزى حلال هستم. امام هفتم مى فرمود: «از کسالت و اندوه بپرهیز؛ زیرا این دو، تو را از لذت دنیا و آخرت باز مى دارند».

هر شغلى در جاى خود باارزش و مهم

براى پیشبرد جامعه به سوى اهداف والا، به شغل هاى گوناگون نیاز است و به هیچ یک از مشاغل، به دیده حقارت نباید نگریست. کارگران - حتى - از قشرهاى شرافتمند جامعه اند. در روایات اسلامى از توجه و عنایت حضرت رسول صلى الله علیه و آله به کارگران و تکریم و بزرگ داشت آنان از سوى ایشان یاد شده است: وقتى پیامبر از غزوه تبوک بازگشتند، سعد انصارى به استقبال آن حضرت رفت و پیامبر با او مصافحه کرد و چون دست در دست سعد گذاشت، فرمود: این زبرى چیست که در دست هاى توست؟ عرض کرد: یا رسول الله! با بیل و کلنگ کار مى کنم و براى خانواده ام روزى فراهم مى نمایم. رسول خدا صلى الله علیه و آله دست سعد را بوسید و فرمود: این، دستى است که حرارت آتش دوزخ به آن نرسد».

چرخ عظیم جوامع بشرى را	کارگر است آن که آورد به تحرّک
بى سببى نیست گر رسول مکرم	بوسه بر این دست ها زند به تبرک

تعریف شغل

شغل از نظر لغوی، به معنای به کار واداشتن کسی و آن چه مایه مشغولیت می باشد، است. از طریق اشتغال، فردْ فعالانه در جریان تولید و خدمات مشارکت می کند و پاداشی نقدی یا جنسی دریافت می دارد. کار و شغل، فعالیتی بدنی یا فکری در راه تولید و خدمت است. بنابراین، در تعریف شغل می توان گفت: شغل، یعنی کاری که فرد، مشغول به انجام آن است و به وسیله آن، هم انجام وظیفه می کند و هم امرار معاش می نماید.

همه در کارند

با اندکی توجه به کل نظام هستی، در می یابیم که تمام موجودات، از مادی گرفته تا عالم فرشتگان، برای رسیدن به اهداف خاص خود، در حال تلاش و پویایی اند. حتی خداوند هستی بخش، همواره در حال حیات آفرینی و هدایت و پرورش موجودات هستی است و عبارتی دیگر و زیباتر به فرموده امام خمینی رحمه الله «حق تعالی مبدأ کارگری است و [خود] کارگر است». حال که همه در کارند، شایسته نیست انسان در تکاپوی اهداف کمال بخش خود نباشد. سکون و درجا زدن، با شأن و منزلت و برنامه ای که خداوند برای انسان و تکامل او طراحی کرده، ناسازگار است. بنابراین، بر انسان لازم است با بهره گیری از نیروی عقل و تدبیر که از خالق مهربان خود دریافت کرده، به استخدام متعهدانه از طبیعت بپردازد و شرایط لازم برای طی مراحل کمال را برای خود رقم زند.

جایگاه کار در اسلام

در فرهنگ حیات بخش اسلام، کار یا شغل وسیله ای است برای کسب روزی حلال، خدمت به مردمان، جلب رضایت پروردگار و نزدیک شدن به خدا. ارزش انسان در اسلام، به چگونگی و اندازه کار اوست.

این آیات انبوه، از سویی انسان را به تلاش مستمر و خستگی ناپذیر تشویق می کند و از سوی دیگر، او را از کسالت و سستی و کم کاری یا غوطه ور شدن در کارهای زشت و ظالمانه در قلمرو اقتصادی باز می دارد.

قرآن کریم همان گونه که کتاب دانش و خرد، آگاهی و ایمان، برابری و آزادی و عدالت است، کتاب کار و تلاش همیشگی و عمل شایسته و سازنده و عادلانه در کنار باور عمیق و ایمان همه جانبه و واقعی نیز می باشد، تا بر همگان روشن سازد که هم رسیدن به مواهب مادی و دنیوی در گرو کار و تلاش پی گیر و صادقانه است، و هم دست یابی به سعادت و رستگاری آخرت و بهشت پرنعمت و زیبای خدا.

در قرآن کریم، بیش از 550 آیه در قالب ها و چهره های گوناگون درباره کار و کوشش آمده است.

ترازوی سعی

قرآن کریم در انگیزش انسان به کار و کوشش روشنگری می کند و معتقد است که با وجود تفاوت سلیقه ها، استعدادها، توانمندی ها و موهبت های خدادادی انسان ها، باز هم پایه و اساس هر رشد و اوج و پیروزی در دنیا و آخرت، کار و کوشش است و می فرماید: «برای انسان بهره ای جز سعی و کوشش او نیست». کار، مناسب ترین بسترها را در زمینه سعادت دنیوی و اخروی انسان فراهم می آورد؛ از این رو یک کار دنیوی ساده، بالاترین درجات را در جهان آخرت به دنبال خود دارد. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «کسی که برای تأمین مخارج زندگی خانواده اش از راه حلال می کوشد، همانند مجاهد در راه خداست».

بی شغل ها از دین خود مایه می گذارند

در منابع روایی اسلام آمده که هرگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله به شخصی برمی خوردند و آن شخص در نظر آن حضرت بزرگ جلوه می کرد، می فرمود: آیا این شخص حرفه و صنعتی دارد، که به وسیله آن امور زندگی اش را اداره کند. اگر می گفتند صنعت و شغلی ندارد، می فرمود: این مرد در نظر من اهمیتی ندارد و از چشم من افتاد. می پرسیدند: چرا یا رسول اللّه ؟ می فرمود: «زیرا، مؤمن زمانی که کار و درآمدی نداشته باشد، از دینش مایه می گذارد تا زندگی را ادامه دهد». آن حضرت، به کرامت آدمی و عزّت نفس او بسیار اهتمام داشت و می فرمود: «هر که از دست رنج خود روزی بخورد، خداوند نظر رحمت خویش را به او خواهد داشت».

ضرورت انتخاب شغل

انتخاب شغل و کار مناسب، از ابتدایی ترین و ضروری ترین مسایلی است که همواره با زندگی نوع بشر همراه بوده و قسمت مهمی از حیات او را تشکیل می داده است. شخصیت و منزلت فردی و اجتماعی انسان، در گرو کار و فعالیت همیشگی است تا دست نیاز پیش دیگران دراز نکند و بتواند عزت نفس خود را حفظ، و استعدادهای خود را شکوفا کند. انسانی که سربار دیگران باشد و از حاصل کار آن ها تغذیه کند، یک زندگی انگل وار خواهد داشت. روشن است که دین و دنیای افراد بی شغل، در معرض خطر قرار دارد.

ضرورت مشاوره شغلی

انتخاب شغل، مسأله ساده ای نیست و برخی از جوانان به دلیل نداشتن تجربه کافی در برخورد با جمع و عدم مهارت، اغلب در انتخاب شغل، دچار اشکال و سردرگمی می شوند؛ زیرا: شرایط انتخاب تمام شغل ها یکسان نیست و عوامل اجتماعی و فرهنگی در انتخاب شغل مؤثرند. نیز همه شغل ها از درآمد و منزلت اجتماعی یکسانی برخوردار نیستند و بازار کاردر انتخاب شغل، نقش مهمی دارد. در آموزه های دینی هم، مشورت جایگاه ویژه ای دارد. امام علی علیه السلام در این باره می فرماید: «پیش از آن که درباره کاری تصمیم بگیری، مشورت نما و قبل از این که وارد حوزه عمل شوی، فکر و اندیشه کن».

از دیدگاه امام علی علیه السلام ، لزوم مشاوره با اهل فن چنین بیان شده است: «شایسته مرد عاقل آن است که نظر خردمندان را بر اندیشه خود بیفزاید و دانش خویش را با علم دانشمندان پیوند دهد». هم چنین آن حضرت درباره جایگاه مشاوره چنین می فرماید: «هیچ پشتیبانی چون مشورت نیست».

آموزش شغلی مناسب

آموزش مهارت های شغلی، باید با استعدادهای فرد مناسب باشد؛ چنان که ابوعلی سینا گفته است: هر شخصی پس از آموختن قرآن و پایه های آغازین زبان، باید مطابق استعدادش آموزش یابد. او باید در پی پیشه و فنی برود که طبعا در خورآن است و نباید از آرزوها و هوس هایش پیروی کند. هم چنین به نظرخواجه نصیرالدین طوسی، هدایت شغلی و آموزش هر فرد باید بر اساس استعداد و توان او انجام گیرد تا موجبات موفقیت او در زندگی آینده اش فراهم شود.

یکی از سنت های خیلی خوب گذشته که امروزه تا حدودی کم رنگ شده، این بود که اجداد و پدران، شغل های خود را به فرزندان می آموختند و بدین وسیله، باهزینه اندکی مهارت های مهم شغلی به فرزند منتقل می شد. این امر از جهات متعددی سودمند است و می تواند گوشه ای از مشکلات بیکاری را در جامعه امروزی حل کند.

رضایت شغلی

رضایت شغلی، یعنی فرد شغلش را دوست می دارد، برای آن ارزش زیادی قائل است و به گونه ای مثبت به آن می نگرد. تنها یک عامل موجب رضایت شغلی نمی شود؛ بلکه ترکیبی از مجموعه عوامل گوناگون، سبب می گردد شاغل از شغلش احساس رضایت کند و به خود بگوید که از آن راضی است و لذت می برد. نکته در خور توجه این که در کشور ما، پس گذشت ربع قرن از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، هنوز مسأله شغل و رضایت شغلی به صورت کارشناسانه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار نگرفته و راهکارها و راهبردهای پایداری آن ارائه نشده است.

انس با کار

معصومان علیهم السلام همواره افراد پرتلاش و مأنوس به کار را، مورد لطف و تشویق خویش قرار می دادند. روزی رسول اکرم صلی الله علیه و آله در جمع یاران خود نشسته بود. در همین لحظه، جوان توانایی را دیدند که اول صبح به کار و کوشش مشغول بود. برخی از یاران پیامبر، زبان به کنایه گشوده، گفتند: این جوان اگر نیرومندی و توان خود را در راه خدا به کار می انداخت، شایسته تقدیر و ستایش بود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «این سخن را نگویید! اگر این جوان برای معاش خود کار کند که در زندگی محتاج دیگران نباشد و از مردم بی نیاز گردد، او با این عمل در راه خدا قدم برمی دارد. هم چنین اگر کار کند تا زندگی والدین ضعیف یا کودکان ناتوان را تأمین کند و از مردم بی نیازشان گرداند، باز هم در راه خدا گام برمی دارد. ولی اگر کار می کند تا با درآمد خود به تهیدستان مباهات نماید و بر ثروت و دارایی خود بیفزاید، او به راه شیطان رفته و از صراط حق منحرف شده است».

تن آسایی و تنبلی دور کن	بکوش و زِ رنج تنت سور کن
که اندر جهان گنج بی رنج نیست	کسی را که کاهل بود گنج نیست

ملک الشعراء بهار

پشتکار

استقامت و پشتکار، یکی از مهم ترین عوامل پیروزی در تمام کارهاست. امام علی علیه السلام استقامت و پشتکار در فعالیت ها را در هر شرایطی لازم دانسته و همگان را از انجام کارهای ناتمام برحذر داشته است: «کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید و آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید». هم چنین می فرماید: «خود را برای استقامت در برابر مشکلات عادت ده که شکیبایی در راه حق، عادتی پسندیده است».

میانه روی

پیشوایان ما با گفتار و عملشان، همواره پیروان خود را به تلاش برای روزی حلال تشویق و ترغیب کرده و هر گونه کار و فعالیت اقتصادی را که به منظور رفاه خانواده صورت گیرد، در حکم جهاد در راه خدا شمرده اند؛ ولی در عین حال، خطر خروج از مدار اعتدال و افتادن در دام حرص و زیاده خواهی را نیز گوشزد نموده، مردمان را به میانه روی در طلب روزی و دنبال دنیا رفتن فرا می خواندند. امام صادق علیه السلام می فرماید: «در پی روزی باش، ولی دنبال روزی رفتن تو، از حد کسانی که خود را تضییع می کنند، بالاتر و از حد حریصان، پایین تر باشد». امام علی علیه السلام هم می فرماید: «به دست آوردن روزی تضمین شده، نباید برای شما بر اعمال واجب مقدم باشد». نیز آن حضرت در توصیه به فرزندش، امام حسن علیه السلام می فرماید: «در طلب (دنیا) آرام باش و برای تحصیل روزی، طریق اعتدال را نگه دار؛ چه بسا تلاشی که به نابودی سرمایه انجامد، و هر جوینده ای یابنده و کامروا نباشد و هر که راه اعتدال پوید، نیازمند نشود».

پارسایی و اشتغال

پارسایی و خداترسی، رمز گشایش در زندگی و فراوانی روزی است؛ چنان که قرآن کریم می فرماید: «هر کس از خدا پروا کند، (خدا) برای او راه نجاتی قرار می دهد و مشکلات زندگی اش را حل می کند و از جایی که گمان ندارد، به او روزی می رساند». از آن سوی، آلودگی به گناه نیز تأثیر بسیاری در کاهش روزی مؤمنان دارد و باید با استغفار آن را جبران نمود. علی علیه السلام به کمیل بن زیاد نخعی چنین می فرماید: «هرگاه در روزی تو تأخیر و تنگی پدید آمد، آمرزش بخواه، تا روزی را بر تو فراخ گرداند».

دوری از طمع و آزمندی

آزمندی، آفتی است که انسان را در دام طمع و انباشت ثروت می اندازد و او را به دنیا حریص می سازد. در سخنی از امام علی علیه السلام آمده است: «آزمندی و حرص به دنیا را رها کن و به زندگی طمع مبند. روزی قسمت شده و تلاش (حریصانه) انسان بی فایده است. هر که طمع می ورزد، فقیر است و هر که قناعت می کند، غنی است».

در آموزه های دینی، همپای نفی آز، به قناعت تأکید شده است؛ بدان حد که در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام قناعت، دولت مندی شمرده شده است. لقمان حکیم نیز فرزندش را چنین به قناعت اندرز می دهد: «پسرم! به آن چه خداوند قسمتت کرده قناعت کن تا عیش و زندگی ات صفا یابد، و اگر طالب آنی که عزت دنیا را فرا هم آوری، از آن چه در دست مردم است طمع بِبُر؛ زیرا که انبیا و صدیقان از قطع طمع به همه جا رسیدند».

تلاش و توکل

کسی که برخداوند توکل دارد، هرگز یأس و ناامیدی به خود راه نمی دهد؛ زیرا تکیه او بر قادر بی نهایت و شکست ناپذیر است. توکل بر خدا، انسان را از انواع وابستگی ها که منشأ ذلت و بردگی است، نجات می دهد و به او آزادی و اعتماد به نفس می بخشد.

امام علی علیه السلام توکل بر خدا را ریشه قوت قلب می داند و در کنار توکل، بر تلاش و جستن روزی تضمین شده، نیز تأکید می نماید و می فرماید: «روزی را بجویید؛ زیرا روزی برای جوینده آن ضمانت شده است» .

نماز مقدم بر کار

از بازار و جامعه مسلمانان انتظار می رود که با شنیدن صدای اذان، کار و کسب خود را به حالت تعطیل درآورند و یکپارچه به نماز بایستند. خوش بختانه با تدابیر متولیان فرهنگی ومردم، در محیط های شغلی و بازارها مساجد و نمازخانه تأسیس شده است. تصور این که لحظاتی عبادت، شایداز مشتریان و کمیت کار بکاهد، ریشه در نوعی سطحی اندیشی و عدم ایمان به روزی دهنده دارد. این برداشت که نماز باعث عقب ماندن و به نحوی کاهش در کسب و تجارت است، برخلاف آموزه های صریح قرآن و ناسازگار با سیره امامان معصوم علیهم السلام است. آن کاسبی که در آستانه اذان، محل کسب خود را می بندد و به سراغ روزی ده می رود، به روزی خود نزدیک تر است.

در جستجوی کسب حلال

امام علی علیه السلام فرمودند: «پاک ترین درآمد آن است که از راه حلال به دست آید». هم چنین قرآن کریم می فرماید: «شما را از پاکیزه ها روزی داد». مفهوم این آیه شریفه آن است که پاکیزه ها، روزی انسان است، نه پلیدیها؛ هر چند بعضی از انسان ها روزی پاکیزه خود را به حرام و پلیدی بدل می سازند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «جستجوی کسب حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است». و نیز فرمود: «عبادت هفتاد جزء دارد که بهترین آن ها، به دست آوردن روزی حلال است». نیز فرمودند: «کسی که در اثر کار و جستجوی حلال خسته شود و سر بر بستر بگذارد و بخوابد، شب سحر کند در حالی که بخشوده شده است».

درباره تأثیر لقمه حلال نیز از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: «هر کس چهل روز به طور مداوم حلال بخورد، خداوند قلب وی را روشن می گرداند». امام علی علیه السلام هم فرمودند: «خوشا به حال کسی که رام و آرام است و کسب و کاری پاکیزه دارد».

صبر و روزی حلال

ابن ابی الحدید می نویسد: روزی امام علی علیه السلام وارد مسجد شد و به مردی که کنار مسجد ایستاده بود، فرمود: «مواظب این استر من باش». اما آن مرد، دهنه استر را درآورد و آن را با خود برد. حضرت بعد از اتمام نماز، از مسجد بیرون آمد و تصمیم داشت که دو درهم به آن مرد پاداش دهد، ولی دید استر به حال خود رهاست. امام آن دو درهم را به یکی از غلامان خود داد که دهنه ای برای استر بخرد. غلام به بازار رفت و دهنه مسروقه را آن جا دید و به دو درهم خرید و نزد حضرت آورد. امام علیه السلام فرمود: «بنده به سبب بی صبری، خود را از روزی حلال محروم می کند و بیشتر از روزی مقدّر هم نصیبش نمی شود».

وجدان کاری

وجدان، دستگاهی است که خداوند منّان در انسانها تعبیه کرده تا رعایت حقوق دیگران تضمین شود. این محاسبه و مراقبت شخصی که افراد متعهد در درون خود اعمال می کنند، می تواند کمیت و کیفیت بازدهی کار را همواره حفظ کند. به اهمیت رعایت وجدان کاری و کارکرد آن هنگامی پی می بریم که داشتن آرامش روحی را فقط در گرو به کار بستن باید و نبایدهای وجدانی بدانیم. ناگفته پیداست که در اثر کم کاری، بدکاری و... نیروی وجدان فرد فعّال می شود و با نوعی عذاب وجدانی، آرامش او را مختل می سازد. بدین ترتیب، روشن می شود که احساس آرامش در محیط کار و بیرون از آن، مشروط به رعایت توصیه های مدیر و مافوق درونی است که همان وجدان می باشد.

وسایل بیت المال برای بیت المال

تقریبا در تمام مشاغل دولتی، فرد شاغل با ابزار و امکانات بیت المال سرو کار دارد. توجه به این نکته که این امکانات باید در همان چارچوبی که در شرح وظایف افراد آمده استفاده شود، امری بدیهی است. اما با این حال متأسفانه عبارت «استفاده اختصاصی ممنوع» نادیده گرفته می شود و بدبینی مردم را به برخی کارمندان مشاغل دولتی پدید می آورد. هنگامی که حضرت امیر علیه السلام حاضر نشد حتی یک شمع را لحظاتی برای امری غیر از امور بیت المال به کار گیرد و از سوی دیگر، زندگی سرمشق دهنده بزرگان و علمای دین را در این زمینه واقعا شگفت انگیز می یابیم، این پرسش عمیق سر بر می آورد که چرا برخی از ما در عمل به آن عاجز می شویم.

سستی؛ مایه تباهی

شریعت اسلام، برای تشویق انسان به کار و شغل سودبخش و انسانی در همه میدان ها، پیروان خود را از کم کاری، پرخوابی، تنبلی و کسالت سخت پرهیز می دهد؛ زیرا بیکاری و سستی در انجام کار، یکی از عوامل پیدایش مفاسد اجتماعی است. امام رضا علیه السلام در این باره می فرماید: «در فراهم آوردن روزی خویش کم کاری نکنید؛ زیرا پدران ما در این راه می کوشیدند و با سخت کوشی آن را می جستند». امام کاظم علیه السلام هم فرمود: «به راستی که خداوند بنده ای را که زیاد می خوابد و به دنبال کار نمی رود و بی کار می گردد، دشمن می دارد».

تنبلی ممنوع!

از امام باقر علیه السلام روایت شده است که: روزی حضرت موسی بن عمران علیه السلام به پیشگاه خدا عرض کرد: پروردگارا! کدام یک از بندگانت در نزد تو مبغوض تر هستند؟ فرمود: «آن کس که در شب مانند مرداری در رختخواب افتاده و در روز عمرش در جامعه به بطالت می گذرد و کار نمی کند و می خواهد از دسترنج دیگران ارتزاق کند». سستی، تنبلی و بی حوصلگی، وقتی به عنوان عادت درآید، حربه ای برای سرکوبی موفقیت فرد است. امام صادق علیه السلام دراین باره می فرماید: «از بی حوصلگی بپرهیز؛ زیرا این دو کلید هر بدی هستند. کسی که سستی و کسالت به خرج دهد. حق را ادا نخواهد کرد و کسی که بی حوصلگی کند، بر کار حقی صبر و شکیبایی نمی کند».

بیکاری معنا ندارد

قرآن در توجه دادن به ارزش و اهمیت کار و تلاش مفید و رشد دهنده، به پیامبر به عنوان نمونه و الگوی کار و تلاش فرمان می دهد که پس از پایان هر کار بزرگ و مهم، تلاش بزرگ دیگری در دستور کار خویش قرار دهد و سخت کوشی مستمر و پی گیر را برنامه زندگی پربار خود سازد. براساس این رهنمون، افراد با ایمان اوقات فراغت ندارند؛ چنان که علی علیه السلام فرمود: «وقت مؤمن، پر است». ناگفته نماند که این بدان معنا نیست که اهل ایمان، وقت تفریح و استراحت ندارند؛ بلکه منظور آن است که شخص مسلمان بر اساس رهنمود شریعت اسلام، هیچ وقت بیکار نیست و برای تمام اوقاتش برنامه دارد که تفریح یکی از آن برنامه هاست.

سیمای بیکاران

یکی از اسباب آلودگی و آفت عفاف و پاکدامنی، بیکاری است که در روایات اسلامی از آن به شدت نهی شده است. امام علی علیه السلام فرمود: «خداوند شخص سالم و بیکاری را که نه در پی کار دنیا و نه در پی کار آخرت است، دشمن می دارد». این به دلیل مفاسدی است که بیکاری در پی دارد و اشتغال به کار، چه برای تأمین معاش دنیوی باشد و چه برای ذخیره اخروی، می تواند از آن مفاسد پیش گیری کند. در روایتی دیگر از امام علی علیه السلام آمده است: «بیکار، دنبال کار زشت می رود و دست وی به سوی گناه دراز می شود». بیکاری یکی از بلاهای اجتماعی اقتصادی شناخته شده ای است که به از دست دادن حیثیت و کاهش تولید می انجامد.

نقش مسئولان

اسلام، به جامعه، نظام و مدیریت آن توجه می دهد که یکی از وظایف اساسی ایشان، ایجاد فرصت های شغلی مناسب و مساعد و برابر برای همه افراد جامعه و بنیاد نهادن و اداره یک اقتصاد سالم و توانمند برای رفاه و آبادانی و تأمین نیازهای فردی و اجتماعی است. مقام معظم رهبری درباره مسأله اشتغال فرمودند: «مسأله اشتغال باید مسأله اول کشور و محور تمام سیاست های اجرایی باشد. مسأله ایجاد شغل نباید در حد شعار باقی بماند؛ بلکه این مسأله خط اصلی حرکت مسئولان کشور و دستگاه های اجرایی را مشخص می کند». به نظر می رسد مسئولان و متصدیان امور جوانان، باید با همت خاصی رفع و حل معضل بیکاری را در اولویت کار خود قرار دهند.